20-с үйэҕэ Сэбиэскэй былаас олохтоммутун кэннэ 1922 с. ыам ыйын 19 күнүгэр Пионерскай организациялар тэриллэн барбыттара, онтон Саха сиригэр пионерскай организациялар 1924 с. олунньу 17 күнүгэр тэриллибит. Бу күҥҥэ Спартак диэн этэрээт, 62 киһилээх Дьокуускай куоракка бастакы сборга кыттыбыт. Иккис этэрээт 1924 сыллаахха муус устар ыйга, Аммосов аатынан үһүс этэрээт 1925 сыллаахха тэриллибиттэр. 1925 сыллаахха улахан тэрээһин Лена өрүс кытылыгар пионер лааҕырыгар ыытыллыбыт. 1929 сыллаахха Республика үрдүнэн 11 лааҕырга 548 оҕо сынньаммыт. Бүлүү улууһугар 3 лааҕыр тэриллибит.
Саха сирин сайдыытыгар пионердар кылааттара сүнкэҥ улахан. Пионердар сүнкэҥ кылааттара, тугу үлэлээбиттэрэ Саха сирин национальнай архыыбыгар кумаахыга туоһу буолан сытар.
Дьөккөн нэһилиэгэр пионерскай тэрилтэ 1930 сыллаахха тэриллибитэ. Бастакы пионердар: Гоголев Иосиф Николаевич – төрөппүт кыыһа Бүлүүгэ олорор, Гоголева Елена Иосифовна, Кондаков Марк Филиппович уонна Семенова Мария Николаевна. Пионердарга салайааччынан Пионер-баһаатайдар буолаллар. Ол курдук оскуолабыт историятыгар Дьөккөҥҥө пионер-баһаатайдарынан Васильева Ульяна Гаврильевна, Алексеева Светлана Дмитриевна (математика учуутала), Гоголева Анна Ефремовна (саха тылын уонна литературатын учуутала), Ионова Альбина Ионовна (биология, химия учуутала), Афанасьева Надежда Гаврильевна (начальнай кылаас учуутала) үлэлээбиттэрэ. Ол курдук Дьөккөн диэн кинигэттэн, Гоголева Анна Ефремовна маннык ахтан ааспыт: “Пионер-баһаатайынан үлэлиир сылларбар нэһилиэк, оскуола историятын үөрэтиини саҕалаабыппыт. Торотоев Г.Г. дириэктэрдиирин саҕана музей баар эбит. Ол экспонаттара ыһыллыбыттар, быраҕыллыбыттар. Манна пионердар актыыбынай кыттыыны ылан экспонаттары, ахтыылары хомуйбуттара. Уонна биир хоско музей тэрийэн туруорбуппут. Дружина сыллааҕы үлэтин туһунан отчуоту альбом быһыытынан оҥорон оройуоҥҥа ыытарбыт.
Актыыбынай пионердар араас путевкаларынан наҕараадаланаллар эбит. Холобура, Дьөккөн оскуолатыттан Торотоева Надежда Григорьевна уонна Пестрякова Алена Николаевна Бүтүн Союзтааҕы “Артек” лааҕырга барар путевканы ылбыттара.
Биһиэхэ бу пионердар олохторо, үлэлэрэ холобур буолар. Пионерскай тэрилтэ баара иитэр-үөрэтэр үлэҕэ улахан оруоллааҕа саарбаҕа суох.” диэн ахтыбыт.
Быйыл 2023 сыл ыам ыйын 19 күнүгэр Дьөккөн нэһилиэгэр Пионер күнүн бэлиэтээтибит. Урукку кэмҥэ пионер буола сылдьыбыт ытык дьоммут кэлэн пионерскай сбор тэрийдилэр. Сбору пионер-баһаатай, Саха Республикатын үөрэҕириитин туйгуна Надежда Прокопьевна Петрова салайда. Сбор пионерскай знамя киириитинэн саҕаланна. Кэлбит ыалдьыттары нэһилиэк дьаһалтатын баһылыгын солбуйааччы Данилова Акулина Васильевна Пионер күнүнэн эҕэрдэлээтэ. «Старая гвардия» этэрээт хамандыыра Николаева Елена Семеновна хамаандатынан этэрээт строевой хаамта, речевка-девиз аахтылар уонна пионерскай ырыа ыллаатылар. Манна кэлбит урукку пионердар ааттарыттан Петрова Н.П. уонна Николаева Е.С. урукку кэми санаһан эҕэрдэ тыллары эттилэр. Онтон С.Ф. Гоголев бүүһүгэр кэлбит ыалдьыттар, пионердар сибэкки дьөрбөтүн уурдулар. Уонна хаартыскаҕа түһүү буолла.
Салгыы дэриэбинэ кытыытыгар «Пионер өтөҕө» диэн сиргэ баран икки хамаандаҕа арахсан пионердар оонньуу сылдьыбыт оонньууларын ахтыһа оонньоотулар, күрэхтэстилэр. Ол кэннэ тула олорон үөрэ-көтө итии чэй, миин иһэ-иһэ урукку кэми санаан, ирэ-хоро кэпсэтэн баран тарҕастыбыт.
